Tác động của EPR đến doanh nghiệp và người tiêu dùng
Việc thực hiện EPR chắc chắn sẽ tác động đến hoạt động của doanh nghiệp và có thể ảnh hưởng đến giá cả sản phẩm. Tuy nhiên, theo ông Phan Tuấn Hùng - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường, chi phí tuân thủ EPR hiện nay là phù hợp do tỷ lệ tái chế bắt buộc còn thấp.
Ông cho rằng doanh nghiệp không nên lựa chọn tăng giá sản phẩm mà nên thay đổi công nghệ, thiết kế theo hướng thân thiện môi trường. Đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh phát triển bền vững.
Đối với người tiêu dùng, EPR có thể tác động đến giá cả một số sản phẩm trong ngắn hạn. Tuy nhiên, về lâu dài sẽ giúp cải thiện chất lượng môi trường sống, tăng cường sức khỏe cộng đồng. Người tiêu dùng cũng sẽ có nhiều lựa chọn hơn về các sản phẩm thân thiện môi trường, tái chế.
Thực trạng ngành tái chế Việt Nam hiện nay
Quy mô và năng lực của ngành tái chế
Hiện nay, ngành tái chế của Việt Nam còn khá manh mún và lạc hậu. Phần lớn hoạt động tái chế vẫn dựa vào lực lượng phi chính thức như các làng nghề tái chế và đội ngũ thu gom ve chai. Nhiều cơ sở tái chế sử dụng công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Theo thống kê của Hiệp hội Tái chế Việt Nam, cả nước hiện có khoảng 1.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tái chế với quy mô nhỏ và vừa. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 15% số doanh nghiệp này có công nghệ tái chế hiện đại, đạt tiêu chuẩn quốc tế. Phần lớn còn lại vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu, thủ công.
Năng lực tái chế của Việt Nam hiện mới đáp ứng được khoảng 20% nhu cầu. Nhiều loại phế liệu có giá trị cao như nhựa, kim loại vẫn phải xuất khẩu sang nước ngoài để tái chế do thiếu công nghệ và cơ sở hạ tầng trong nước.
Những hạn chế và thách thức
Ngành tái chế Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn:
Nguồn tài chính hỗ trợ từ EPR
Quy định EPR sẽ tạo ra một nguồn tài chính lớn để hỗ trợ hoạt động tái chế. Theo ước tính của Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm sẽ có khoảng 10.000-15.000 tỷ đồng được huy động từ các doanh nghiệp để thực hiện trách nhiệm tái chế.
Đây là nguồn vốn quan trọng giúp các doanh nghiệp tái chế đầu tư nâng cấp công nghệ, mở rộng quy mô hoạt động. Đồng thời, nguồn tài chính này cũng sẽ được sử dụng để hỗ trợ nghiên cứu phát triển công nghệ tái chế mới, xây dựng cơ sở hạ tầng thu gom phân loại rác.
Ngoài ra, việc áp dụng EPR cũng sẽ khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất đầu tư vào hoạt động tái chế, tạo ra nguồn vốn đầu tư mới cho ngành. Nhiều tập đoàn lớn đã bắt đầu nghiên cứu đầu tư nhà máy tái chế quy mô lớn để đáp ứng trách nhiệm EPR.
Thúc đẩy đổi mới công nghệ tái chế
Áp lực từ quy định EPR sẽ buộc các doanh nghiệp tái chế phải đầu tư đổi mới công nghệ để nâng cao hiệu quả, giảm chi phí. Điều này sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi công nghệ trong toàn ngành.
Nhiều công nghệ tái chế tiên tiến như tái chế hóa học, tái chế nhiệt phân... dự kiến sẽ được chuyển giao và ứng dụng rộng rãi tại Việt Nam. Các doanh nghiệp FDI cũng sẽ đẩy mạnh đầu tư nhà máy tái chế hiện đại, tạo ra những đột phá về công nghệ.
Bên cạnh đó, EPR cũng sẽ thúc đẩy hoạt động nghiên cứu phát triển công nghệ tái chế trong nước. Nhiều dự án nghiên cứu công nghệ tái chế mới đã và đang được triển khai tại các trường đại học, viện nghiên cứu.
Tạo thị trường cho sản phẩm tái chế
Quy định EPR sẽ góp phần tạo ra một thị trường lớn và ổn định cho các sản phẩm tái chế. Khi các doanh nghiệp sản xuất bắt buộc phải sử dụng nguyên liệu tái chế, nhu cầu đối với các sản phẩm này sẽ tăng mạnh.
Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp tái chế yên tâm đầu tư mở rộng sản xuất, tạo ra một chu trình sản xuất - tiêu thụ bền vững. Nhiều loại sản phẩm tái chế mới cũng sẽ xuất hiện trên thị trường, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng.
Ngoài ra, quy định EPR cũng sẽ nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về sản phẩm tái chế, tạo ra xu hướng tiêu dùng xanh trong xã hội. Điều này sẽ góp phần mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm tái chế trong tương lai.
Thách thức trong việc thực thi EPR
Thiếu hướng dẫn cụ thể về chi phí tái chế
Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là việc thiếu hướng dẫn cụ thể về định mức chi phí tái chế (Fs). Mặc dù quy định EPR đã có hiệu lực từ 1/1/2024, nhưng đến nay Bộ Tài nguyên và Môi trường vẫn chưa ban hành thông tư hướng dẫn về vấn đề này.
Điều này khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch tài chính và triển khai thực hiện EPR. Nhiều ý kiến cho rằng cần sớm ban hành hướng dẫn chi tiết về việc tính toán, báo cáo và kiểm tra việc thực hiện quy định EPR để hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện đúng và hiệu quả.
Đối thoại chưa hiệu quả với doanh nghiệp
Mặc dù đã có thông tin và hướng dẫn từ phía Bộ Tài nguyên và Môi trường về quy định EPR, nhưng đối thoại với doanh nghiệp vẫn chưa diễn ra mạnh mẽ. Việc tạo ra cơ chế đối thoại, hỗ trợ và giám sát việc thực thi EPR với các doanh nghiệp cần được tăng cường.
Hiểu biết từ phía doanh nghiệp về quy định này cũng còn hạn chế, cần có các hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn cụ thể để họ có thể áp dụng hiệu quả.
Cần công tác giám sát chặt chẽ
Để đảm bảo việc thực thi quy định EPR hiệu quả, việc công tác giám sát cần được chú trọng và chặt chẽ. Cần có cơ chế kiểm tra, đánh giá định kỳ việc thực hiện của các doanh nghiệp, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật.
Ngoài ra, cần tạo điều kiện cho các tổ chức xã hội theo dõi, tự nguyện và doanh nghiệp có trách nhiệm đóng góp ý kiến, phản ánh tình hình thực thi EPR để cùng nhau giải quyết các vấn đề phát sinh.
.png)
.png)
.jpg)
.jpg)
